Ayasofyanın bilinməyənlərinə çaşacaqsınız!
Davami..........
921 il kilsə olaraq istifadə edildikdən sonra, 481 il də Məscidi olaraq istifadə edilən Ayasofya, İslam və Xristianlıq dinləri üçün böyük bir əhəmiyyət daşıyır. Bu bənzərsiz quruluş, bir çox sirri də içərisində saxlayır.
Fateh Sultan Məmmədin köhnələşmiş son günlərini yaşayan Bizansı yıxaraq, fəth edilən bütün ölkələrdə ən böyük kilsənin məscidə çevrilməsi ənənəsinə uyğun gəlilərək Ayasofya da məscidə çevrilmişdir.
1 Fevral 1935 tarixində Ayasofya Məscidi Muzey olmuşdur.
Ayasofyanın qiblə tərəfindəki qapılarından soldan saylınca, sonuncusunun iç tərəfində bir mərmər sütun görərsiniz. Bu sütunun ən böyük xüsusiyyəti qış və yaz nəmli olması. Buna görə bu sütuna "tərləyən dirək" deyilir. Sütunun zəminindən başlayaraq bir yarım metrlik bir qisimi mis nömrələrlə qablı.
İnanca görə davamlı baş ağrısı çəkənləri, həzm sistemi xəstəlikləri olanları və qızdırmaya tutulanları bu dirək müalicə edir. Əvvəl iki rükət namaz qılınır, sonra xəstə ovuclarını əvvəl mis nömrələrə sonra da yüzünə sürüyür. Bu hərəkət üç dəfə təkrarlanınca xəstəliklər yaxşı olur...
Ayrıca əlləri çox tərləyən kəslərin, direğin üzərində olan dəliyə barmaqlarını soxduqları və artıq əllərinin tərləmədiyi bir çox dəfələr görülmüş...İnanca görə, Ayasofyanın böyük bir qübbəsi bir zəlzələdə yıxılınca, 300 rahib Məkkəyə getmişlər və orada zəmzəm sunundan al/götürmüşlər, bunu Məkkə torpağı ilə qarışdırıb, bu sütunun altına xərc olaraq qoymuşlar. Sütunun buna görə "tərlədiyinə"inanılır.
Bir başqa inanca görə də Xıdır Peyğəmbər, barmağım Ayasofyadakı dəliyə soxmuş və binanı Məkkəyə yönəltmiş yəni Tərləyən direğin ya da digər adıyla ağlayan direğin əhvalatı, görüldüyü qədəriylə Osmanlı dövründə ortaya çıxmış. İslam inanclarıyla bəslənmiş.
Sütunun quruluşunun məsaməli olduğu və kılcal damarlar yoluyla təməldəki suyu əmdiyi və buna görə tərlədiyi, ən etibarlı elmi şərhlərdən biri. Amma görəsən niyə/səbəb yalnız bu direği məsaməli daşdan etmişlər? Bu sual cavabsız qalır...
İnanca görə, Ayasofyanın böyük bir qübbəsi bir zəlzələdə yıxılınca, 300 rahib Məkkəyə getmişlər və orada zəmzəm sunundan al/götürmüşlər, bunu Məkkə torpağı ilə qarışdırıb, bu sütunun altına xərc olaraq qoymuşlar. Sütunun buna görə "tərlədiyinə"inanılır.
Bir başqa inanca görə də Xıdır Peyğəmbər, barmağım Ayasofyadakı dəliyə soxmuş və binanı Məkkəyə yönəltmiş yəni Tərləyən direğin ya da digər adıyla ağlayan direğin əhvalatı, görüldüyü qədəriylə Osmanlı dövründə ortaya çıxmış. İslam inanclarıyla bəslənmiş.
Sütunun quruluşunun məsaməli olduğu və kılcal damarlar yoluyla təməldəki suyu əmdiyi və buna görə tərlədiyi, ən etibarlı elmi şərhlərdən biri. Amma görəsən niyə/səbəb yalnız bu direği məsaməli daşdan etmişlər? Bu sual cavabsız qalır...
Köhnədən bu quyu ürək xəstəliyinə tutulanların tez-tez gəldikləri bir yer idi. Bunlar üç şənbə art arda aç qarınına bura gəlir, səhər namazını edər və bu sudan inciyərdi.
Bu ənənə məscid muzey halına gətirilənə qədər sürdü. Quyunun üzərində təxminən 50 santimetr diametrində, dəmir bir qapaq var. 7 metrlik bir çubuq sarkıtıldığında dibinə çatıla bilmir. Su hələ mövcud, dadı tatlımsı və minerallı.
Suyun nə növ bir-bir bileşim daşıdığının, araşdırılması lazımdır. Əsrlərdir orada dayandığına görə görəsən pozulmuşdurmu? Sonra nə üçün ürək xəstəliyinə yaxşı gəlir? Bu da düşündürür. Yoxsa suyun bir xüsusiyyətimi var? Bu sualların cavablarını, dövlətin səlahiyyətli təşkilatlarına buraxırıq.
Bu yaxınlarda elm dünyası şokoladın içində olan bir maddənin hormonal təsir etdiyini açıqladı. Amma bu təsir xüsusilə, eşq üzündən ürəyi qırılanların üzərində görülürmüş. Demək ki, bu maddə, beyində həddindən artıq kədər yaradan mərkəzi təsir edir. Ayasofya' dakı quyunun şəfalı sununun da belə bir xüsusiyyəti səbəb olmasın!
Tabuta toxunulsa Ayasofya yıxılacaq
Ayasofyanın orta qiblə qapısı üzərində bir tabut var. Sarı düyüdən edilmiş bu tabutda Kraliça Sofya yatır. Tək bir təhlükə var, "Bu tabuta əsla/çəkin toxunmayın" deyilir. Çünki tabuta əl sürü-lürse-jbüyük bir səs-küy başlayır və bütün bina yellənməyə başlayırmış.
Qübbənin dörd tərəfində bir mələk rəsmi var. Bunlar Cəbrayıl, Mikayıl, İsrafil və Əzraildir. Bu mələklər qanadlarını açmış bir şəkildə çəkilmişlər. İnanca görə Əzrail, imperatorların ölümlərini, Mikayıl düşmən hücumlarını, Cəbrayıl və İsrafil isə olacaq hadisələri xəbər verir.
İnananlar, tabut ilə bu mələklər arasında bir əlaqə yaradırlar... Tabutun qoruyuculuğunu da boynuna götürən mələklər, ona toxunulmasına icazə vermirlərmiş.
Hər pasxada bu qapının qarşısında" qırmızı yumurta qabıqları" ortaya çıxarmış... Bir də "Bağlanmaz Qapı" MİTi var. Fəth günü, Fatehin ordusundan biri bu qapıya elə bir vuruş vurmuş ki, qapı yerə basdırılmış və bir daha əsla açılmamış..
Pəncə nişanı
Binanın cənub-şərqindəki qübbəni tutan fil ayağının bir üzündə 6 metr yüksəklikdə ələ bənzəyən bir iz var. Nəsildən nəsilə izah edilənlərə görə, fəth günü, Fateh Sultan Məmmədin atı ürkmüş, Sultan əliylə bu kəmərə yapışmış. Atı isə sütunun qaidəsini zədələmiş. Bura qədər bir şey yox. Amma pəncə icazənin yerdən 6 metr yüksəklikdə olduğu və bu yüksəkliyə, heç bir atın çata bilməyəcəyi düşünülsə, hadisənin sirri bir anda ortaya çıxır..Qapılarından biri Nuhun gemsinden edilmiş
Digər Gizliyər və Əfsanələr
Avarlar, Ayasofyanın qızıllarını götürüb
Avarlar, 575 ilində Romanı əhatə edir və Papa 1. Benedictus, fidyə verərək özünü qurtarır. Amma Avarlar, 614-619 arasında bu dəfə İstanbulu əhatə edir. Patriarx Sergius, Ayasofyadakı müqəddəs amma altından olan nə varsa əritdirib pul halına gətirərək Avarlara verir. Avarlar, bir miqdar da Bizanslı qadını al/götürərək əhatə etməyi qaldırır.
Ortodokslarla Katoliklər Ayasofyada ayrılır
1054-cü ildə papanın nümayəndəsi Kardinal Humbold, patriğin idarə etdiyi ayin əsnasında Papanın patriği qovma etdiyini bildirən fətvanı açıqlayır. Ayin pozulur, qarışıqlıq çıxır. Beləliklə Ortodoks və Katolik kilsəsi, bir-birinə incinərək əsaslı ayrılmış olur. Ayrılıq 911 il davam edir. 1967də 6. Paul, İstanbula gələrək incikliyi sona çatdırır.
Xristianların Müqəddəs Əmanətləri oğurlanır
1204-cü ildə Xaçlı orduları İstanbulu yağmalayarkən Ayasofyada nə qədər müqəddəs əsər varsa hamısını qaçırır. Keçən il Vatikan, jest edərək müqəddəs əmanətlərdən bəzi hissələri geri verdi.
Deisis Mozaikasındakı Hz. İsa deyil
1264də İstanbul, Xaçlıların əlindən qurtarılır. Bundan sonra, Ayasofyanın içində Deisis Mozaikas(n)ı edilir. Bu mozaikadakı İsa fiquru ABŞlı araşdırmaçı Roberto Solariona görə, həqiqətən İsa deyil, Kemerhisarlı (Tyanalı) Apollon. (Xatırlanacağı kimi Temp Yanvar/ocaq 2005də Aytunç Altındalın bu mövzuda bir kitab hazırladığını eşitdirmişdi. Kitab, aprel ayında bazara sürtüldü.) Bunun isbatı isə mozaikadakı İsa fiqurunun sağ qaşının üzərindəki yara izi. İz, 11 sayına işarə edir.
Pisagorcu təriqət üzvü Apollonda da bu iz var. Fiqurun Apollona aid olmasının səbəbi isə paganların Anadoluda zorla/məcbur et Xristianlaşdırılarkən, İsanın şəkilini edər kimi görünsələr də, Apollonun şəkilini etmələri.
Deisis Mozaikasındakı Məryəm Ana deyil
Mozaikadakı Məryəm fiquru, əllərini İsaya doğru uzatmış vəziyyətdə. Halbuki Xristian şəriətinə görə edilən şəkillərdə Məryəmin əllərində İncil ya da İsa olması lazımdır. Bu səbəbdən bu fiqurdakı Məryəm, ‘ana' deyil Mecdeli Məryəm olaraq da bilinən və Hz. İsanın bərabər/yoldaşı olduğu fərz edilən qadına aid.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder